Uit onderzoek blijft dat de helft van de Nederlanders boven de 20 jaar overgewicht had in 2020. Maar liefst 37% van hen had matig overgewicht en 14% had te maken met ernstig overgewicht (bron). Overgewicht is dus echt een probleem van deze tijd. Aangezien zoveel mensen ermee te maken hebben, is er een grote behoefte aan een oplossing.
Daarbij kunnen we er natuurlijk niet onderuit dat met de zomer in aantocht, veel mensen nóg liever van hun extra kilootjes af willen. Om al deze redenen zijn er tegenwoordig genoeg middelen die allemaal beloven te helpen met afvallen. Wat zijn de opties en hoe effectief zijn ze? We bespreken het in dit artikel.
Bestaat er medicatie om af te vallen?
Bijna iedereen die graag wil afvallen, wil zo snel mogelijk veel kilo’s kwijtraken. Daarom gaan veel mensen op zoek naar allerlei middelen om maar zoveel mogelijk vet te verliezen in een zo kort mogelijke tijd.
Omdat de vraag ernaar hoog is, zijn er ook voldoende middelen en medicijnen op de markt die beloven dat ze helpen met afvallen. Er bestaat ‘echte’ medicatie die je huisarts kan voorschrijven, zoals orlistat of liraglutide (bron). Daarnaast zijn er ook veel middelen die je zomaar online kan kopen.
Vrij recentelijk, sinds 2021, is er ook een doorbraak in medicatie die zou moeten helpen bij de behandeling van obesitas. Dit is een vorm van medicatie die je via een spuit moet toedienen. Dit is een dus een relatief nieuwe behandeling van obesitas, die we in dit artikel ook zullen bespreken.
Verder nemen we je mee in de meest bekende en verschillende soorten afslankmiddelen die er zijn. We bespreken of de middelen effectief zijn en wat de eventuele risico’s zijn, en we bekijken of er meer natuurlijke alternatieven zijn.
Hoe werkt afvallen?
Om een goed beeld te krijgen van de effectiviteit van deze medicijnen en middelen, is het ook goed om te weten hoe afvallen eigenlijk werkt in het lichaam. Afvallen heeft in eerste instantie namelijk alles te maken met wat jij aan eten en drinken in je lichaam stopt en wat je vervolgens weer verbrandt door allerlei verschillende processen.
Als je in principe gezond bent, val je dus voornamelijk af door een gezondere levensstijl te hanteren. Als er wel iets mis is in je lichaam, kan het zijn dat afvallen heel erg lastig gaat, en dan kan een medicijn mogelijk helpen met afvallen.
In de basis is het dus vooral belangrijk dat je minder calorieën binnenkrijgt dan dat je verbrandt. Als dit het geval is, ga je namelijk vanzelf afvallen. Over het algemeen krijg je dit voor elkaar door gezondere keuzes te maken én meer te bewegen.
Welke soorten middelen zijn er om af te vallen?
Er zijn best wel wat verschillende soorten medicatie die ingezet kunnen worden bij de behandeling van overgewicht en obesitas, maar in Nederland wordt in eerste instantie geen medicatie voorgeschreven voor obesitas (bron).
In Nederland wordt obesitas behandeld aan de hand van een GLI-traject (Gecombineerde Leefstijl Interventie). Bij een GLI-traject wordt er door verschillende professionals vooral gekeken naar voeding, eetgewoonten en beweging (bron).
Als er toch gekozen wordt voor een behandeling met medicatie, dan zijn de onderstaande opties mogelijk:
1. Orlistat
Dit is een vermageringsmiddel dat werkzaam is in de darmen. Het vermindert in de darmen de omzetting van vet in stoffen die in het lichaam worden opgenomen. Hierdoor blijft er meer vet in de darmen zitten. Dit vet wordt vervolgens via de ontlasting naar buiten gebracht. (bron).
Orlistat is een capsule die oraal wordt ingenomen. Orlistat wordt in Nederland niet vaak gebruikt bij de behandeling van obesitas. Het Farmaceutisch Kompas geeft namelijk aan dat de effectiviteit ervan erg laag is gebleken, en er is weinig bekend over de langetermijngevolgen van het gebruik van dit middel.
Het gebruik van orlistat brengt ook een aantal mogelijke bijwerkingen met zich mee. Deze bijwerkingen komen vaak (in 1-10% van alle gevallen) voor:
- Olieachtige lekkage vanuit de anus
- Winderigheid met eventueel verlies van ontlasting
- Buikpijn
- Hoofdpijn
- Vaker moeten ontlasten en een sterke drang om te ontlasten
- Influenza
2. Liraglutide
Liraglutide werkt als vermageringsmiddel doordat het een gevoel van verzadiging stimuleert. Hierdoor ervaar je minder trek en zal je dus ook minder gaan eten. Een lagere voedselinname zorgt er uiteindelijk voor dat je gaat afvallen (bron).
Dit geneesmiddel wordt eigenlijk nog niet echt veel toegepast bij de behandeling van overgewicht. Het wordt erg weinig gebruikt, en alleen in combinatie met een GLI-traject en bij een extreem verhoogd lichaamsgewicht.
Liraglutide is geen capsule, maar wordt met een spuit toegediend. Bijwerkingen die zeer vaak (in meer dan 10% van alle gevallen) voorkomen bij het gebruik van liraglutide, zijn misselijkheid en diarree. Daarbij zijn er ook nog bijwerkingen die vaak (in 1-10% van de gevallen) voorkomen, namelijk:
- Braken
- Bronchitis
- Buikpijn
- Winderigheid
- Obstipatie
- Duizeligheid
- Moeheid
- Verhoogde hartslag
3. Naltrexon/bupropion
Naltrexon/bupropion is op dit moment niet officieel opgenomen in de Nederlandse Behandelingsrichtlijnen voor obesitas. Dit komt met name doordat het effect ervan minimaal is, en het gebruik ervan gepaard gaat met veel maag- en darmklachten.
Dit medicijn is een tablet die je oraal inneemt. Het gebruiken van naltrexon/bupropion gaat, net zoals de twee andere medicijnen, gepaard met een aantal risico’s. Bijwerkingen die zeer vaak (in meer dan 10% van alle gevallen) voorkomen, zijn misselijkheid, braken, hoofdpijn en obstipatie.
Daarnaast zijn er ook nog bijwerkingen die vaak (in 1-10% van alle gevallen) voorkomen:
- Droge mond
- Jeuk
- Haaruitval
- Snellere hartslag
- Oorsuizen
- Slapeloosheid
- Angst
Al deze drie soorten medicijnen worden dus bijna niet toegepast bij de behandeling van overgewicht en obesitas. De vraag of er dan ook wel echt medicatie bestaat om mee af te vallen, is dan ook lastig te beantwoorden.
‘Al deze soorten medicijnen worden bijna niet toegepast bij de behandeling van overgewicht en obesitas.’’ (bron)
Aangezien er in Nederland vaak geen medicatie wordt ingezet bij de behandeling van obesitas, zijn er een heleboel middelen op de markt die toch beloven om te helpen met afvallen. Denk bijvoorbeeld aan vetbinders, afslankpillen, afslankthee en verschillende poeders. Je zou deze middelen kunnen zien als alternatief voor medicatie.
Wat zijn de alternatieven?
Als je het internet afzoekt naar middelen die je kunnen helpen met afvallen, kom je een heleboel verschillende dingen tegen, van afslankpillen tot speciale kruidenthee. Welke opties zijn er en in hoeverre zijn deze middelen effectief?
Er zijn eigenlijk vijf soorten werkzame stoffen waarvan het in Nederland toegestaan is om ze aan afslankmiddelen toe te voegen. Dit zijn de volgende vijf stoffen (bron):
1. Stimulantia
Eigenlijk bootsen stimulantia de werking van allerlei stresshormonen, zoals adrenaline, na. Dit zorgt ervoor dat je lichaamstemperatuur verhoogt en dat je hart sneller gaat kloppen. Hierdoor wordt je totale energieverbruik verhoogd.
Daarbij kan dit er ook voor zorgen dat je hongergevoel onderdrukt wordt, waardoor je dus minder de behoefte hebt om te gaan eten. Stimulantia zorgen er als allerlaatst ook nog eens voor dat je minder vermoeid bent. Hierdoor ben je dus actiever, waardoor je energieverbruik nog hoger ligt.
Een bekend stimulantium is bijvoorbeeld cafeïne. Deze zie je dan ook wel eens terugkomen in dieetproducten.
2. Hongerremmers
De naam zegt het natuurlijk al, maar hongerremmers zorgen er uitsluitend voor dat je veel minder trek hebt op een dag. Hongerremmers kunnen op verschillende manieren werken. Soms zijn het vezels die in de maag gaan opzwellen door middel van water, waardoor je maag gevuld wordt.
Andere hongerremmers laten het brein geloven dat het lichaam geen honger meer heeft. Soms zorgen hongerremmers voor een heel langzame vertering, waardoor je langer vol zit van een bepaalde hoeveelheid voeding.
Op alle drie deze manieren kan een hongerremmer er dus voor zorgen dat je minder eet op een dag, waardoor je makkelijker kan afvallen.
3. Herverdelers
Herverdelers hebben het effect dat zij de spieren net iets meer energie laten opnemen en het vetweefsel juist iets minder energie laten opnemen. Hierdoor krijgt je lichaam dus iets meer spierweefsel en minder vetweefsel.
Over herverdelers is nog maar heel weinig bekend wat betreft de werking bij mensen. Deze middelen zijn voornamelijk getest op dieren, dus men weet niet of je er wel daadwerkelijk van kan afvallen.
4. Opnameblokkers
Door opnameblokkers worden bepaalde voedingsstoffen die hoog zijn in calorieën, zoals vet, minder goed opgenomen door het lichaam. Doordat je eigenlijk minder voedingsstoffen opneemt uit je eten, kan je gewicht gaan afnemen.
Wat vaak gebeurt bij dit soort middelen, is dat het vet niet wordt opgenomen in het lichaam, maar achterblijft in de darmen. Samen met de ontlasting komt dit vet naar buiten. Het resultaat is dan ook erg vettige ontlasting.
5. Vochtafdrijvers
De laatste groep van toegestane werkende stoffen is de vochtafdrijvers. De naam verklapt eigenlijk ook de werking van het product al. Een vochtafdrijver zorgt er letterlijk voor dat er meer vocht door het lichaam wordt uitgescheiden.
Hierdoor zal je totale lichaamsgewicht wel naar beneden gaan, maar dit is enkel en alleen vocht. Je verliest er dus geen vet mee. Wanneer je weer goed gaat drinken, drink je dit gewicht er zo weer bij aan.
Al deze bovenstaande werkzame stoffen zijn in Nederland toegestaan in afslankmiddelen. De bovenstaande middelen worden in de vorm van pillen, thee en poeders verkocht. Maar hoe effectief zijn deze middelen?
Hoe effectief zijn deze afslankmiddelen?
Over de effectiviteit van de bovenstaande afslankmiddelen kunnen we eigenlijk heel kort zijn: ze werken, maar tot op een bepaalde hoogte. Elk van de bovenstaande middelen zal ongeveer het effect geven van een gewichtsverlies van enkele kilo’s. (bron).
Als je naast het gebruik van afslankmiddelen je levensstijl dus totaal niet aanpast, zal de effectiviteit vrij laag zijn. Afvallen is en blijft nou eenmaal een proces dat voornamelijk te maken heeft met hoeveel je eet en beweegt. (bron).
Daarbij is het vaak zo dat een afslankmiddel alleen maar werkt op het moment dat je het middel gebruikt. Wanneer je stopt met het gebruiken van het middel, zal de werking ook onmiddellijk stoppen. De ervaring leert dat de kilo’s die er vanaf zijn gegaan, er ook helaas weer heel erg snel aanzitten. (bron).
Waar moet je voor uitkijken?
Als je toch gebruik wil maken van bepaalde afslankmiddelen, moet je wel met een aantal dingen rekening houden. Koop niet zomaar iets en let goed op. Waar je goed voor moet uitkijken, is het volgende (bron):
- Gevaarlijke stoffen: de stoffen sibutramine en yohimbine komen nog wel eens voor in afslankmiddelen. Dit zijn gevaarlijke stoffen die onder andere een verhoogd risico geven op hart- en vaatziekten.
- Onbetrouwbare webshops: er is online helaas weinig toezicht op dit soort producten. Sommige webshops bieden dan ook producten aan met daarin gevaarlijke stoffen, of je krijgt een product dat juist helemaal niet werkt.
- Producten uit het buitenland: kijk sowieso uit met buitenlandse webshops. Het kan zijn dat er in andere landen andere regels gelden omtrent dieetmiddelen. Hierdoor kunnen er mogelijk gevaarlijke stoffen in deze producten zitten, die in Nederland niet zijn toegestaan.
Spuit tegen obesitas: werkt het?
Sinds 2021 is er een doorbraak in de medicatie tegen obesitas. Er is een middel ontwikkeld dat ongeveer twee keer zo effectief zou zijn tegen obesitas als huidige medicatie (bron). Het gaat om het medicijn semaglutide. Dit medicijn wordt toegediend met behulp van een spuit.
Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas aan het Erasmus MC, geeft aan dat je van dit geneesmiddel geen wonderen mag verwachten. Ze benadrukt dat je niet eindeloos ongezond kan eten en dan alsnog kan afvallen met dit medicijn. Je zal alsnog je leefstijl moeten aanpassen. Toch is dit middel twee keer zo effectief als bestaande medicatie tegen obesitas. (bron).
Uit onderzoek dat verscheen in de New England Journal of Medicine blijkt dat 9 op de 10 proefpersonen 5% gewichtsverlies behaalden met semaglutide (bron). Er is echter nog een beetje geduld nodig. Dit medicijn wordt op dit moment nog niet echt ingezet in de strijd tegen obesitas. Het wordt daarentegen wel gebruikt bij diabetes type 2. (bron).
‘’Uit onderzoek dat verscheen in de New England Journal of Medicine blijkt dat 9 op de 10 proefpersonen 5% gewichtsverlies behaalden met semaglutide (bron).”
Er zijn dus nogal wat middelen die kunnen helpen met afvallen, maar ze zijn slechts een aanvulling op een gezonde levensstijl.