Koolhydraten, eiwitten en vetten geven het lichaam energie en andere voedingsstoffen. Maar een teveel of een tekort hiervan is ook weer niet goed voor je gezondheid. Bij overgewicht is vaak de oorzaak te vinden in de verstoring van de balans tussen deze stoffen. Wat zijn nu de verschillen tussen deze drie? En wat heeft meer of minder hiervan eten tot gevolg voor je lichaam? We leggen dit hieronder kort uit, waarbij ook de verhoudingen wordt bekeken. Hierdoor krijg je een beeld van wat je het beste wel en niet kunt eten om af te vallen.
Wat zijn koolhydraten en hoe werken ze?
Koolhydraten geven het lichaam energie. Het is een brede vorm van een chemische verbinding van koolstof en water. Ze hebben dan ook meerdere soorten rollen. Koolhydraten zijn bijvoorbeeld erg belangrijk voor de werking van de hersenen en de rode bloedlichaampjes. Je hersenen kunnen er niet zonder. En ze doen nog meer, koolhydraten kunnen een zoetere smaak aan je voeding geven en koolhydraatrijke producten bevatten vezels die weer nodig zijn voor een goede darmwerking.
Er zijn in het algemeen twee soorten koolhydraten: enkelvoudig of complex. Dit is op basis van het aantal suikermoleculen waaruit ze bestaan, één of meerdere, dus enkelvoudig of complex. Dit wordt ook wel het verschil tussen snelle en langzame koolhydraten genoemd.
Voorbeelden van enkelvoudige (snelle) koolhydraten zijn snoep, koek, wit brood en witte pasta en frisdrank. Voorbeelden van complexe (langzame) koolhydraten zijn rijst, pasta, bonen, aardappelen en brood. Snelle koolhydraten worden door het lichaam opgenomen en worden omgezet in energie, maar een overschot van deze koolhydraten zullen worden opgeslagen als lichaamsvet. Langzame koolhydraten worden gelijkmatiger opgenomen door het lichaam waarbij je lichaam deze ook efficiënter verwerkt. Hieronder vallen ook vezels, die belangrijk zijn voor een goede werking van je darmen.
Bij een koolhydraatarm dieet is het verstandig de enkelvoudige (snelle) te vermijden en te minderen met het eten van de complexe (langzame). De laatste soort is dus niet in zichzelf verkeerd, maar let op dat je er niet te veel van binnenkrijgt. Dit kan toch ook weer zorgen voor vetopslag. Bij een dergelijk dieet ga je dus koolhydraatarme voedingsproducten eten. Helemaal geen koolhydraten eten is ook weer niet gezond, want ze hebben wel een nuttige functie. Het is immers brandstof voor de spieren, ze zijn belangrijk voor je hersenen en ze dienen als zuurtransport voor weefsels.
De rol van eiwitten in je voeding
Eiwitten leveren bouwstoffen en afweerstoffen voor je lichaam. Ze zijn erg belangrijk voor de ontwikkeling en het onderhoud van je spieren. Daarnaast zorgen ze ervoor dat je cellen gezond blijven, door middel van de aminozuren die vrijkomen als je lichaam eiwitten afbreekt. Het eten van eiwitten (“proteïnen”) is dus van belang indien je gezond wilt blijven.
Eiwit komt in meer of mindere mate in veel levensmiddelen voor. Vaak wordt er onderscheid gemaakt tussen plantaardige en dierlijke eiwitten. Plantaardige producten met eiwitten zijn rijst, pasta, bonen, linzen, noten, brood, paddenstoelen. Dierlijke producten zijn vlees, vis, kip, kaas, melk en eieren. Vlees en vis bevatten gewoonlijk de meeste eiwitten, maar ze zijn dus ook in veel plantaardige producten te vinden.
Voor een goed gewicht is het belangrijk dat je voldoende eiwit binnenkrijgt. Eiwit verzadigt goed en daardoor eet je minder. Doordat je minder eet, krijg je ook minder calorieën binnen en daardoor kun je afvallen. Door relatief veel eiwitten te eten, helpt het je ook om op gewicht te blijven. Een bekende afvalmethode dat veel gebruik maakt van proteïnen is het eiwitdieet. Hierbij eet je extra veel eiwitten waardoor je sneller vol raakt en je de overtollige energie kunt omzetten in beweging. Op deze wijze kun je relatief snel afvallen.
Het effect van vetten op je dieet
De andere belangrijke chemische samenstelling die vaak wordt genoemd is vet. Ook vetten zijn een belangrijke bouwsteen en beschermer van je lichaam. Het zit in veel gezonde en ongezonde voedingsmiddelen, zoals olie, vlees, kaas, boter, koek, snacks en sauzen. Net zoals de andere stoffen zijn ook vetten onder te verdelen in twee groepen. Deze groepen zijn verzadigd en onverzadigd vet. Hierbij is het goed om gedachten te houden dat er zowel goede vetten als nadelige vetten zijn voor je gewicht.
Let verder op transvetten, dit is een vorm van onverzadigde vetten die wel ongezond is. Transvetten komen nauwelijks in de natuur voor. Ze worden chemisch geproduceerd en in fabrieksvoeding gebruikt, zoals magnetronmaaltijden, kant en klare sauzen maar ook bijvoorbeeld margarine. Zolang je zelf pure producten gebruikt en zelf kookt zul je deze transvetten vanzelf vermijden.
Vet is een bron van vitamine A, D, E en energie. Maar het eten van veel vet kan ook overgewicht veroorzaken. Daarom is het belangrijk dat je niet te veel vet binnenkrijgt. Maar voor de essentiële voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft, is toch belangrijk dat je vetten niet uit je eetpatroon weghaalt.
Vervang verzadigd vet zoveel mogelijk voor onverzadigd vet. Daarmee dat de kans op hart- en vaatziekten ook aanzienlijk lager. In plaats van gefrituurde voeding te eten kun je je eten daardoor dus beter zelf bakken. In verwerkte maaltijden, gebak, koek en snacks zitten veel verzadigde vetten. Dit kun je bijvoorbeeld vervangen door puur eten zoals vis en noten. Belangrijk is in elk geval om de hoeveelheid vetten niet helemaal te verwijderen uit je voeding, maar er wel goed op te letten. Dit is vooral van belang als je wilt afvallen.
Afvallen met de juiste verhouding
Voor de essentiële voedingsstoffen voor je lichaam zijn zowel koolhydraten, eiwitten en vetten belangrijk. Ze verschillen behoorlijk van elkaar maar hebben ieder een eigen rol. Het is dus niet verstandig om één van de drie volledig uit je voedingspatroon te bannen. Zoals je hierboven ook hebt kunnen lezen zijn er binnen er ook weer verschillen vormen van koolhydraten, eiwitten en vetten. Belangrijk is dus om de juiste vorm tot je te nemen.
Een van meest effectieve manier om af te vallen is om het aantal koolhydraten (vooral suikers) en verzadigde vetten in verhouding verminderen. Dit omdat de huidige mens bij een westers voedingspatroon hiervan gewoonweg teveel van binnenkrijgt. Daarbij kun je het beste de complexe koolhydraten nemen in plaats van de snelle suikers. In verhouding tot deze drie wordt aangeraden om de hoeveelheid op minimaal 40% per dag vast te stellen, wanneer je je gewicht wilt behouden. Eet je hier minder van, dan eet je in verhouding meer vetten en eiwitten. Teveel slecht vet zorgt voor overgewicht en is de kans op hart- en vaatziekten groter en verhoogt het risico op bepaalde vormen van kanker. Een sterk tekort aan koolhydraten heeft echter tot gevolg dat je moeite hebt met concentreren, afname van de spieren, koude handen en voeten, vermoeidheid en minder fysieke inspanning kunnen leveren.
Dus zorg er bij je dieet altijd voor dat je de juiste verhouding tussen koolhydraten, vetten en eiwitten eet. Zo krijg je voldoende energie en voedingsstoffen binnen en zul je de kans op ziekten en andere symptomen verkleinen. Een goede balans tussen deze drie helpt je om af te vallen of in ieder geval op gewicht te blijven! Ze zijn alle drie van belang maar het gaat dus om het vinden van de juiste balans voor je gewicht.
Het vinden van een goede balans bij afvallen
Afvallen door het verminderen van het aantal koolhydraten wat je op een dag eet? Of afvallen door alle calorieën zelfs helemaal uit je eetpatroon wel te laten? Is het de juiste manier om af te vallen voor jou? Bij zo’n dieet val je zeker af, maar er is ook gevaar voor het jojo-effect wanneer je het te snel doet, het gevaar van een crashdieet. Als je weer normaal gaat eten, zullen de kilo”s er weer aanvliegen. Volg dus een verantwoord dieet. Zoek je een aantal voorbeelden, bekijk dan dit overzicht van de beste diëten.