Een eiwitrijk voedingspatroon kan een goede vervanging zijn voor eten met veel koolhydraten en slechte vetten. Hierdoor is het een prima methode om af te slanken. Maar zijn er ook verschillen in het soort eiwitten of proteïnen? Vaak wordt bij een dieet als Atkins, Dukan, South Beach of het Paleo dieet het eten van vlees of vis aangeraden voor de vele eiwitten die deze voedingsmiddelen bevatten. Maar ook plantaardige producten kunnen veel eiwitten bevatten. In dit artikel gaan we daarom in op de verschillen en voordelen van respectievelijk plantaardige en dierlijke eiwitten.
De rol van eiwitten voor je lichaam
Eiwitten zijn een belangrijke voedingsstof die bestaat ketens van aminozuren. Het lichaam gebruikt deze voedingsstof voor spieropbouw, herstel en het zorgt voor een sterke immuunfunctie. Proteïnen zijn dus onmisbaar in een gezonde voeding. Daarbij hebben eiwitten een extra nuttige rol als het gaat om afvallen. Ze geven namelijk je sneller een vol gevoel, waardoor je minder grote hoeveelheden zult eten en je makkelijker kunt afslanken. Tevens worden eventuele overtollige eiwitten veel minder snel omgezet in lichaamsvet dan bijvoorbeeld het geval is met vooral snelle koolhydraten.
Wat zijn aminozuren?
Voordat het lichaam de proteïnen kan gebruiken, worden deze eerst afgebroken tot de aminozuren. Dit wordt mogelijke gemaakt door het spijsverteringsstelsel en zo kunnen de aminozuren worden opgenomen in het lichaam. In totaal zijn er 22 verschillende soorten aminozuren. Het menselijk lichaam kan van deze 22 aminozuren er zelf dertien aanmaken. De overige negen krijgen we via ons voedsel binnen. Deze zogenoemde ‘essentiële aminozuren’ zitten voornamelijk in dierlijke producten in tegenstelling tot plantaardige producten.
Een aantal essentiële aminozuren zijn:
- Histidine: Helpt bij de groei en herstel van weefsel
- Isoleucine: Bevordert spierherstel
- Leucine: Helpt bij regulatie bloedsuikerspiegel, groei en herstel spierweefsel
- Lysine: Stimuleert antilichamen, hormonen, enzymen, collageenvorming en herstel van weefsel
- Methionine: Helpt bij de afbraak van vetten
- Fenylalanine: Verbeteren van de gemoedstoestand
- Threonine: Helpt de juiste eiwit balans in het lichaam te behouden
- Tryptofaan: Nodig voor de productie van vitamine B3
- Valine: Heeft een stimulerend effect en is nodig voor spiermetabolisme, reparatie en groei van weefsel
Aminozuren helpen het lichaam voornamelijk bij het afvallen en de spieropbouw. De aminozuren worden tijdens het verteringsproces in je maag en darmen van elkaar losgekoppeld en zo kunnen ze in je hele lichaam beschadigde cellen helpen herstellen of zelfs nieuwe cellen aanmaken. Veel sporters eten of drinken hierdoor veel proteïne. Tijdens het sporten maken zij hun spieren een beetje kapot en dankzij de aminozuren worden deze spieren weer sneller hersteld.
Verteerbaarheid
Vertering zorgt dus voor het beschikbaar stellen van eiwitten. Sommige soorten voedingsmiddelen, voornamelijk plantaardige producten zoals peulvruchten, zijn minder goed verteerbaar en daardoor kunnen de eiwitten minder goed vrijkomen, ondanks het feit dat deze wel veel eiwitten bevatten. Dierlijke proteïnen kunnen doorgaans beter en sneller worden verwerkt.
Biologische waarde van plantaardige en dierlijke producten
De essentiële aminozuren bepalen de kwaliteit en de biologische waarde van het plantaardige of dierlijke product. Er zijn veel verschillende soorten voedingsbronnen voor eiwitten. Dierlijke proteïnen hebben over het algemeen van grotere biologische waarde. De biologische waarde bij plantaardige producten verschilt per product. Soja heeft bijvoorbeeld een hoge biologische waarde wat betreft eiwitten, maar rijst en aardappelen hebben een lage biologische waarde en kan door het lichaam moeilijker worden verteerd.
Voorbeelden van dierlijke eiwitproducten zijn:
- Vlees
- Gevogelte, zoals kip
- Vis
- Kaas
- Eieren
- Melk(producten)
Voorbeelden van plantaardige eiwitproducten zijn:
- Graanproducten
- Peulvruchten, zoals bonen en linzen
- Soja
- Aardappelen
- Noten
- Paddenstoelen
Bekijk ook dit overzicht met de beste vegetarische bronnen voor eiwitten.
Kwaliteitsverschil tussen dierlijke en plantaardige proteïnen
Het is onderzocht dat plantaardige eiwitten van lagere kwaliteit zijn dan dierlijke eiwitten. Dierlijke eiwitten bevatten de essentiële aminozuren in een handigere verhouding. Voor vegetariërs wordt er daarom aanbevolen om een factor van 1,2 hoger te eten aan proteïnen dan de mensen die vlees eten. Voor veganisten is er een factor van 1.3. Hierdoor krijgt iedereen uiteindelijk evenveel goede aminozuren binnen.
Welke vorm eiwitten is “beter”?
Er wordt gezegd dat het dierlijk eiwit beter is dan het plantaardig eiwit, maar dit is niet altijd juist. Het is onmogelijk dat een voedingsmiddel alle essentiële aminozuren bevat. Wanneer je er zeker van wilt zijn dat je alle essentiële aminozuren binnenkrijgt, wordt er aangeraden om zo gevarieerd mogelijk te eten. Je zult niet snel een tekort krijgen aan proteïnen als je een goed dieet volgt. Of je verder voor jezelf plantaardige of dierlijke eiwitten kiest hangt ook van je eigen voorkeuren af.
Eiwitten voor vegetariërs en veganisten
Om alle essentiële aminozuren binnen te krijgen, hebben deze twee groepen meer proteïnen nodig. Ze hebben dit nodig, omdat dierlijke producten dus meer essentiële aminozuren bevatten dan plantaardige producten. Variatie is voor hen dus heel belangrijk, want het is moeilijker om van enkel plantaardige producten alle essentiële aminozuren binnen te krijgen.
Een combinatie van eiwitrijke voedingsmiddelen
Kortom, het binnenkrijgen van essentiële aminozuren is belangrijk voor het lichaam. Deze zitten zowel in dierlijke als in plantaardige producten. Een variatie van deze twee in je dieet zorgt ervoor dat je alle nodige aminozuren binnenkrijgt en zo op een verantwoorde manier omgaat met je lichaam. Bekijk ook ons kookboek voor verschillende gerechten – waaronder vegetarische – welke gebruik maken van koolhydraatarme ingrediënten die wel veel eiwitten bevatten.